- Zašto je usvojen Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava?
Teške povrede i zloupotrebe ljudskih prava dešavaju se u mnogim dijelovima svijeta, često bez ikakvih posljedica po počinioce. EU ne želi da stoji po strani dok se čine teške povrede i zloupotrebe ljudskih prava. Osnivanje Globalnog režima sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) je značajna inicijativa koja podvlači odlučnost EU da pojača svoju ulogu u borbi protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava širom svijeta.
Osnovni cilj novog Globalnog režima sankcija EU za kršenja ljudskih prava jeste da omogući EU da se na opipljiviji i direktniji način zauzme za ljudska prava, jednu od osnovnih vrijednosti i vanjske politike EU. Poštivanje ljudskog dostojanstva, slobode, demokratije, jednakosti, vladavine prava i ljudskih prava predstavlja temelj vanjskog djelovanja EU. Djela kao što su genocid, zločini protiv čovječnosti, tortura, ropstvo, seksualno ili polno zasnovano nasilje, prisilni nestanak ili trgovina ljudima su neprihvatljiva. Stati ukraj ovim povredama i zloupotrebama ljudskih prava za EU je ključni prioritet.
EU ima mnogo instrumenata za borbu protiv povreda i zloupotreba ljudskih prava. Tu spada politički dijalog, multilateralna partnerstva, ali i sankcije.
Do sada je EU popisao preko 200 pojedinaca i subjekata koji povređuju ili zloupotrebljavaju ljudska prava u svojim postojećim geografskim režimima sankcija.
Novi EUGHRSR omogućava EU da usmjeri snage protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava širom svijeta, bez obzira gdje se pojavljuju, dok se postojeći režimi sankcija fokusiraju na određene zemlje.
Sankcije, naravno, ne predstavljaju kraj same po sebi. One čine dio šire strategije EU za ljudska prava. Na primjer, EUGHRSR je bitan element za postizanje rezultata Akcionog plana EU za ljudska prava i demokratiju 2020-2024, koji utvrđuje opštu strategiju u ovom području za sljedećih pet godina.
EU koristi sankcije kao politički instrument koji ima za cilj politike ili aktivnosti na koje EU želi da utiče, sredstva pomoću kojih će postići te politike i aktivnosti, kao i ljude odgovorne za njih.
- Ko je cilj Globalnog režima sankcija EU za kršenja ljudskih prava?
Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) usmjeren je na pojedince i subjekte odgovorne za ili uključene u teške povrede ili zloupotrebe ljudskih prava širom svijeta. Može biti usmjeren i protiv pojedinaca i subjekata povezanih sa počiniocima.
Što se tiče prirode ciljeva, oni mogu biti i državni i nedržavni akteri, bez obzira gdje se nalaze, i bez obzira na to da li počinjavaju povrede i zloupotrebe u svojoj zemlji, nekoj drugoj zemlji ili na prekograničnom nivou.
Sankcije EU nikada nemaju za cilj civilnu populaciju. Novi EUGHRSR sadrži posebne klauzule, uključujući odstupanje iz humanitarnih razloga, koje omogućava zemljama članicama da odobre djelovanje koje bi inače bilo zabranjeno, ako takvo djelovanje ima humanitarnu svrhu (vidi i pitanje br. 6).
- Koja djela pokriva Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava?
Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) pokriva teške povrede i zloupotrebe ljudskih prava.
Konkretnije, djela koja pokriva EUGHRSR su genocid, zločini protiv čovječnosti, tortura i drugi oblici okrutnog, nehumanog ili degradirajućeg tretmana ili kazne, ropstvo, vansudsko, proizvoljno pogubljenje ili ubijanje po kratkom postupku, prisilni nestanak ljudi, proizvoljno hapšenje ili zatvaranje.
Obuhvata i druga djela, uključujući ali ne ograničavajući se na sljedeća, ukoliko su takve povrede ili zloupotrebe široko rasprostranjene, sistematske ili veoma zabrinjavanjuće po pitanju cilja zajedničke vanjske i sigurnosne politike navedene u članu 21 Ugovora o Evropskoj uniji: trgovina ljudima, kao i zloupotreba ljudskih prava od strane krijumčara migranata kao što je navedeno u ovom odgovoru, seksualno i polno zasnovano nasilje, povrede i zloupotrebe slobode mirnog okupljanja i udruživanja, povrede i zloupotrebe slobode mišljenja i izražavanja, povrede i zloupotrebe slobode vjeroispovijesti ili uvjerenja [1].
- Koje sankcije može nametnuti Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava?
Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) može zabraniti počiniocima ulazak u EU, zamrznuti sredstva počinilaca u EU i zabraniti bilo kojem stanovniku EU sticanje novčanih sredstava ili ekonomskih resursa dostupnih počiniocima (vidi i pitanje br. 5).
- Šta Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava znači za građane i privredne subjekte EU?
Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) doprinosi poštivanju ljudskih prava, osnovne vrijednosti EU. On to čini tako što određuje cijenu teškim povredama i zloupotrebama ljudskih prava u vidu zabrane ulaska u EU počiniocima i zamrzavanja njihovih sredstava u EU.
Ograničenja navedena u EUGHRSR takođe znače da djelatnici u EU imaju obavezu da zamrznu sredstva popisanih počinilaca[2] kao i da im ne smiju omogućiti pristup novčanim sredstvima ili ekonomskim resursima.
Sankcije EU primjenjuju zemlje članice EU. Za posebna pitanja u vezi sa ovim zabranama, molimo da kontaktirate odgovorna državna tijela[3].
Za više detalja o provođenju EUGHRSR-a, konsultujte instrukcije Komisije o provođenju određenih odredbi Uredbe (EU) br. 1998/2020.
- Mogu li sankcije nametnute putem Globalnog režima sankcija EU za kršenja ljudskih prava imati nenamjerne posljedice po civilno stanovništvo?
Cilj svih sankcija EU jeste da se umanji rizik nenamjernih posljedica po opštu populaciju. Globalni režim sankcija EU za kršenja ljudskih prava (EUGHRSR) uključuje samo pojedinačne mjere (zabrana putovanja, zamrzavanje novčanih sredstava i zabrana sticanja dostupnih novčanih sredstava i ekonomskih resursa), koje se odnose samo na popisane počinioce. Ove sankcije, kao sve sankcije EU, ne bi trebalo da spriječe dostavljanje humanitarne pomoći, uključujući medicinsku pomoć. Predviđeni su posebni izuzeci iz humanitarnih razloga.
Ove pojedinačne mjere posebno uključuju sve uobičajene standardne izuzetke, npr. zadovoljenje osnovnih potreba označenih osoba i zavisnih članova njihove porodice, uključujući plaćanja za hranu, lijekove i liječenje[4].
Pored toga, EUGHRSR obuhvata takozvano odstupanje iz humanitarnih razloga. Odstupanja znače da zabranjeno djelo može da se izvrši nakon što odgovorno državno tijelo države članice[5] da odobrenje.
Konkretno, odstupanje dozvoljava zemlji članici da da odobrenje humanitarnim djelatnicima. Kao rezultat toga, određena zamrznuta novčana sredstva ili ekonomski resursi mogu se odmrznuti, ili se određena novčana sredstva ili ekonomski resursi mogu staviti na raspolaganje, ako je to potrebno iz humanitarnih razloga, kao što je dostavljanje ili omogućavanje dostavljanja pomoći, uključujući medicinske potrepštine, hranu, ili prevoz humanitarnih radnika i slične pomoći ili radi evakuacije[6].
Za više detalja o provođenju ovih odredbi, konsultujte instrukcije Komisije o provođenju određenih odredbi Uredbe (EU) br. 1998/2020.
- Ko može predložiti sankcije na osnovu Globalnog režima sankcija EU za kršenja ljudskih prava?
U skladu sa članom 5 Odluke Vijeća[7], visoki predstavnik Evropske unije za vanjske poslove i sigurnosnu politiku i zemlje članice EU mogu dati prijedlog za popis. Vijeće zatim donosi odluku o popisu.
[1] Za detalje vidi i član 1 Odluke Vijeća (CFSP) br. 2020/1999 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[2] Za detalje o popisanim pojedincima i subjektima vidi Dodatak I Uredbe Vijeća (EU) br. 1998/2020 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[3] Za detalje o odgovornim državnim tijelima vidi Dodatak II Uredbe Vijeća (EU) br. 1998/2020 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[4] Za detalje vidi i članove 2 i 3 Odluke Vijeća (CFSP) br. 2020/1999 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[5] Za detalje o odgovornim državnim tijelima vidi Dodatak II Uredbe Vijeća (EU) br. 1998/2020 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[6] Za detalje vidi i član 4 Odluke Vijeća (CFSP) br. 2020/1999 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.
[7] Za detalje vidi i član 5 Odluke Vijeća (CFSP) br. 2020/1999 o restriktivnim mjerama protiv teških povreda i zloupotreba ljudskih prava.