EU i države članice su prije godinu dana, 20. jula 2015, usvojile drugi Akcioni plan za demokratiju i ljudska prava, ključni dokument za rad usmjeren na unapređenje ljudskih prava i demokratije širom svijeta.
Ljudska prava zauzimaju središnje mjesto u spoljnim odnosima EU. Demokratija predstavlja jedini sistem upravljanja u kom – putem odgovarajućih mehanizama – ljudi mogu da traže i ostvare svoja politička, socijalna, ekonomska i kulturna prava. Akcioni plan je ključni alat EU za zaštitu ljudskih prava i podršku demokratiji u okviru njenog spoljašnjeg djelovanja. U njemu je izložen pristup EU poštovanju ljudskih prava i vladavini prava te promociji demokratskih sloboda primjenjen kroz partnerstvo sa svim institucijama EU, državama članicama, partnerskim vladama koje zajedno sa Ujedinjenim nacijama, međunarodnim i lokalnim organizacijama civilnog društva i drugim regionalnim i lokalnim akterima imaju zajedničku odgovornost za prosperitet svijeta.
Visoka predstavnica /potpredsjednica Federica Mogherini i specijalni predstavnik EU za ljudska prava Stavros Lambrinidis predvode angažman EU u oblasti ljudskih prava u njenoj spoljnoj dimenziji, otvaranjem pitanja ljudskih prava i osnovnih sloboda tokom posjeta i sastanaka. Delegacije EU su oči i uši na terenu i nadziru, izvještavaju i reaguju na pitanja ljudskih prava.
EU redovno učestvuje u dijalozima o ljudskim pravima sa velikim brojem zemalja i aktivna je u multilateralnim formatima sa Ujedinjenim nacijama i drugim međunarodnim organizacijama. Svojim političkim instrumentima i pružanjem finansijske pomoći, EU upotpunjuje nacionalne napore za demokratske reforme koje za cilj imaju razvoj vladinih kapaciteta kako bi se što bolje odgovorilo na potrebe građana.
Visoka predstavnica /potpredsjednica je u martu 2016. pokrenula kampanju #EU4HumanRights sa ciljem podizanja svijesti o pitanjima ljudskih prava u svijetu i podsticanja javne debate o značaju koji ljudska prava imaju za spoljnu politiku EU.
Ključna dostignuća u protekloj godini
Primjena Akcionog plana je uveliko u toku i ulazi u drugu godinu, a intenzitet zamaha ostaje nepromijenjen.
Zaštita i promocija civilnog društva:
Kao rezultat globalnog poziva za dostavljanje prijedloga projekata u 2015, u tekućoj godini je niz projekata bio usmjeren na razvoj kapaciteta branilaca ljudskih prava koji su angažovani na lokalnom nivou: podršku u iznosu od preko pet miliona evra u okviru Evropskog instrumenta za demokratiju i ljudska prava su dobile organizacije čije se djelovanje vezuje za udaljene oblasti i otežane situacije.
Finansiran u okviru pomenutog instrumenta sredstvima u do tada nezabilježenom iznosu od 15 miliona evra, ProtectDefenders.eu je prvi globalni, sveobuhvatni i rodno senzitivni mehanizam uspostavljen za zaštitu branilaca ljudskih prava koji su izloženi riziku i djeluju pod nepovoljnim okolnostima. Od njegovog osnivanja u oktobru 2015, ProtectDefenders.eu je posvećen najugroženijim i najizolovanijim braniocima ljudskih prava koji rade u udaljenim oblastima i zemljama u kojima je izražena opasnost od rada u ovoj oblasti, uključujući braniteljke ljudskih prava, branioce prava LGBTI zajednice, branioce prava na zemlju, zagovornike zaštite životne sredine, branioce ekonomskih i socijalnih prava, branioce manjina, pravnike i one koji se bore sa slobodu izražavanja i udruživanja.
EU je finansirala događaje poput 17. godišnjeg Foruma za ljudska prava u decembru 2015. i Foruma organizacija civilnog društva EU u martu ove godine koji su okupili na hiljade predstavnika civilnog društva iz cijelog svijeta kako bi pronašli najbolje načine za pružanje podrške i stvaranje poticajnog okruženja za rad civilnog društva.
Jačanje integriteta izbornog procesa:
EU je u 2015. uputila osam izbornih posmatračkih misija i sedam izbornih ekspertskih misija kako bi osnažila povjerenje u izborne procese i dala preporuke za dalje unapređenje izbornih procesa. U skladu sa preporukama posmatračkih misija i Kancelarije za demokratske institucije i ljudska prava smo unaprijedili naše dalje aktivnosti u tom kontekstu.
EU je od početka provođenja Akcionog plana sklopila ugovore za projekte podrške izbornim procesima u vrijednosti od 84 miliona evra u 30 zemalja kao i devet projekata za jačanje uloge parlamenta u vrijednosti od 13 miliona evra.
Samo tokom 2015, sklopljeno je 15 novih ugovora za podršku aktivnostima borbe protiv korupcije u zemljama poput Komorija, Tanzanije, Nigerije, Senegala, Meksika i Mozambika.
Tranziciona pravda:
Savjet za spoljne poslove je u novembru 2015. usvojio zaključke i politički okvir EU za podršku naporima za postizanje tranzicione pravde. EU je tako postala prva regionalna organizacija sa politikom ove vrste. Pažnja je sada usmjerena na provođenje pomenute politike.
Rodna ravnopravnost:
Na samitu na visokom nivou koji su u septembru 2015. organizovali generalni sekretar UN i Kina, EU je potvrdila svoju posvećenost primjeni Pekinške deklaracije i platforme za akciju povodom 20. godišnjice od njenog potpisivanja.
Na sjednici Savjeta bezbjednosti UN u oktobru na kojoj je obilježena 15. godišnjica Rezolucije 1325, EU se obavezala na izdvajanje preko 100 miliona evra u narednih sedam godina za projekte promocije rodne ravnopravnosti i osnaživanja djevojčica.
Savjet za spoljne poslove je u oktobru prošle godine podržao novi ambiciozni okvir EU za „Rodnu ravnopravnost i osnaživanje žena: Transformisanje života devojčica i žena kroz spoljne odnose EU za period od 2016. do 2020“.
Migracije:
U skladu sa Evropskim planom za migracije, unaprijeđena je zaštita ljudskih prava kroz dijalog i saradnju sa partnerskim zemljama. Kroz Instrument za demokratiju i ljudska prava je izdvojeno pet miliona evra za projekte usmjerene na podršku zaštite prava migranata, uključujući tražioce azila i izbjeglice, interno raseljene i lica bez državljanstva u partnerskim zemljama.
Povjerenički fond EU za stabilnost i otklanjanje temeljnih uzroka nezakonitih migracija i unutrašnjeg raseljavanja u Africi je pokrenut na samitu u Valeti u novembru 2015. sa početnim doprinosom EU od 1,8 milijardi evra.
Trgovina i ljudska prava:
Preduzete su intenzivnije mere za podršku efikasnom provođenju i nadzoru ispunjavanja obaveza korisnica opšteg sistema preferencijala. Pokrenut je i niz projekata za razvoj kapaciteta u oblasti prava radnika u zemljama poput El Salvadora, Gvatemale, Mongolije i Pakistana.
Biznis i ljudska prava
Nastavljena je primjena Agende za ljudska prava u kontekstu poslovanja usmjerene na rješavanje slučajeva kršenja prava u korporativnom okruženju. EU je u julu 2015. objavila radni dokument u kom je istakla način na koji provodi svoje aktivnosti u skladu sa tri stuba Osnovnih načela UN o ljudskim pravima u kontekstu poslovanja. Savjet je usvojio zaključke na ovu temu u junu 2016.
EU nastavlja da promoviše i brani univerzalnost i nedjeljivost ljudskih prava u partnerstvu sa zemljama u svim regionima i kroz tijesnu saradnju sa međunarodnim i regionalnim organizacijama i civilnim društvom. EU će u 2017. provesti sistematsku reviziju primjene Akcionog plana.
