Madrid, 24. maj 2016 – Projekti nagrađeni prestižnom nagradom Evropske unije i Europa Nostra za naslijeđe za 2016. godinu, najprestižnijom evropskom nagradom u domenu kulturnog naslijeđa, proslavili su 24. maja svoja dostignuća u Zarzuele teatru u Madridu. Maestro Placido Domingo, predsjednik Europa Nostre, vodeće organizacije iz oblasti naslijeđa u Evropi, i Tibor Navracsics, evropski komesar za obrazovanje, kulturu, omladinu i sport, bili su domaćini ceremonije dodjele 28 Evropskih nagrada za naslijeđe i među 28 nagrađenih projekata dodijelili i 7 posebnih nagrada, Grand Prix nagrada, kao i jednu Nagradu publike.
Među 7 Grand Prix nagrada, odabranih od strane nezavisnog stručnog žirija i vrijednih po 10,000 eura, su:
Kategorija Konzervacija
▪ Tradicionalna vodenica na Agios Germanos, Prespes, Grčka
▪ Kraljeva mala staza u El Koro kanjonu, Malaga, Španija
▪ Gotička kula Wimpole Hall, Cambridgeshire, Velika Britanija
Kategorija Istraživanje
▪ Studija konzervacije sela Gostuša kod Pirota, Srbija
Kategorija Posvećena služba
▪ Zaposleni i aktivisti Zemaljskog muzeja, Sarajevo, Bosna i Hercegovina
▪ Gđa. Đulija Maria Krespi, Milano, Italija
Kategorija Edukacija, trening i povećanje svijesti
▪ ‘Usvoji spomenik’, Tampere, Finska
Obnavljanje Kraljevskog malog puta (The King's Little Pathway) iz Španije je ove godine dupli dobitnik nagrade: stručni žiri nagradio je projekat Grand Prix nagradom, a građani Evrope izabrali su ga za omiljeni projekat, dodijelivši mu Nagradu publike. Oko 8,000 građana glasalo je za Nagradu publike, putem online glasanja preko sajta Europa Nostra, nagradu koja se dodeljuje petu godinu za redom.
Tokom ceremonije, nagradu za naslijeđe Evropske Unije i Europa Nostre dobilo je 28 pobjednika iz 16 zemalja učesnica programa Kreativna Evropa. Jedna nagrada dodijeljena je i projektu iz Bjelorusije, državi koja ne učestvuje zvanično u programu Kreativna Evropa
“Već 14 godina, nagradom za naslijeđe Evropske unije i Europa Nostre slavimo zapažena dostignuća u oblasti naslijeđa. Kvalitet i raznolikost ovogodišnjih projekata govori o posvećenosti i izvrsnim znanjima nagrađenih organizacija i njihovih timova. I ovog puta nagrađeni projekti govore u prilog uticaju koji sektor naslijeđa ima u podsticanju građanske odgovornosti, društvene kohezije, održivog ekonomskog rasta, regionalnog i lokalnog razvoja, i inspirisanju kreativnosti i inovacija. Sa zadovoljstvom proglašavam 2018. godinu Evropskom godinom kulturnog naslijeđa, što ukazuje na važnost naslijeđa i čini odličnu priliku za poticanje svijesti o kulturnom naslijeđu i njegovom obrazovnom potencijalu. Od srca čestitam svim nagrađenima, a posebno dobitnicima Grand Prix nagrade i Nagrade publike,” izjavio je Tibor Navracsics, evropski komesar za obrazovanje, kulturu, omladinu i sport.
“Bilo je veliko zadovoljstvo upoznati se sa nagrađenima, čestitati im i proslaviti najbolje od našeg zajedničkog naslijeđa zajedno sa stotine stručnjaka i volontera širom Evrope. Tokom ceremonije bili smo svjedoci namjere Evropske komisije da proglasi 2018. godinu Evropskom godinom kulturnog naslijeđa. U vrijeme kada se Evropska unija suočava sa mnogim političkim, ekonomskim i socijalnim izazovima, ova inicijativa ima poseban značaj. Kulturno naslijeđe zaista povezuje ljude prevazilazeći generacije i granice, ali i generiše ekonomski rast i društvenu koheziju. Ovo je izvanredna prilika za institucije Evropske unije, zemlje članice i civilno društvo Evrope da ujedine snage i postaraju se da kulturno naslijeđe dobije značajno mjesto u evropskim politikama i aktvnostima. Europa Nostra je u potpunosti posvećena implementaciji ove značajne godine, stručno i kreativno,” podvukao je Placido Domingo, poznati operski pjevač i predsjednik Europa Nostre.
Ceremoniji dodjele nagrada je prisustvovalo 1.000 zvanica, uključujući stručnjake i volontere iz oblasti naslijeđa širom Evrope, predstavnike EU institucija, zemalja članica i Španije. Ceremonija dodjele nagrada je ključni događaj Evropskog kongresa za naslijeđe, organizovanog od strane Europa Nostre u saradnji sa organizacijom Hispania Nostra, a koji je okupio više stotina stručnjaka iz oblasti naslijeđa širom Evrope, u Madridu od 22-27. maja.
Novi poziv za aplikante za nagradu za naslijeđe 2017 je otvoren onlajn. Rok za apliciranje je 1. oktobar 2016.
FOTOGRAFIJE CEREMONIJE: www.flickr.com/photos/europanostra/sets/72157668086720626
VIDEO ZAPIS SA CEREMONIJE: www.youtube.com/user/EuropaNostraChannel
7 dobitnika Grand Prix nagrade
Kategorija Posvećena služba
▪ Zaposleni i aktivisti Zemaljskog muzeja, Sarajevo, Bosna i Hercegovina
Napor uposlenika i aktivista Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine da u teškom političkom kontekstu održe svoj muzej aktivnim, predstavlja impresivan primjer predanosti profesiji i očuvanju kulturnog naslijeđa. Zbog specifičnog adminstrativnog ustroja Bosne i Hercegovine, Zemaljski muzej BiH ostao je bez riješenog pravnog statusa, a time i adekvatnog finansiranja. Muzej je 2012. godine zatvoren za posjete, što iz nužde, što iz protesta zbog nezavidne pozicije u kojoj se našao. No, iza zatvorenih vrata, Muzej je nastavio da živi: uposlenici su nastavili dolaziti na posao svaki dan tokom naredne tri godine. U teškim uslovima, danonoćno su čuvali Muzej štiteći zbirke od provalnika, čuvajući predmete i zgradu od propadanja najbolje što se moglo s ograničenim resursima.
Dom za preko četiri miliona predmeta, Zemaljski muzej BiH je jedna od najvećih i najvažnijih muzejskih zbirki u jugoistočnoj Evropi. Kako bi privukla pažnju domaće i međunarodne javnosti na alarmantan status Muzeja, AKCIJA, nezavisna kulturna organizacija iz Sarajeva, u saradnji s fotografom Zijahom Gafićem, koji je napravio upečatljive portrete radnika Muzeja, pokrenula je kampanju «Ja sam Muzej». Pritisak javnosti stavio je problem Muzeja na vrh liste prioriteta vlasti. Žiri nagrade Europa Nostra je zadivljen time da su “u saradnji s AKCIJOM, zaposleni Muzeja pokrenuli široku javnu kampanju kako bi osigurali očuvanje njihove važne i jedinstvene zbirke koja predstavlja vjersku i kulturnu različitost regije”.
Ova odlično realizirana kampanja, koja je koincidirala sa naporima političara i diplomata, otvorila je Zemaljski muzej BiH u septembru 2015. godine. Dobijene su garancije za finansiranje Muzeja iz javnog budžeta do 2018. godine. Šta će se desiti nakon tog perioda ostaje neizvjesno, ali riješenost uposlenika da nastave s borbom za opstanak Muzeja ostaje neupitna.
“U iznimno teškim vremenima, zaposleni Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine radili su neprestano i bez naknade gotovo tri godine. Posvećenost instituciji i profesiji, na koju je pažnju skrenula AKCIJINA kampanja «Ja sam Muzej», osvojila je široku podršku građana i medija. Konačno, kampanja radnika i aktivista potakla je i konkretne pomake u odnosu politike prema Muzeju, što ovu pobjedu za kulturno nasljeđe, uz čvrstu predanost uposlenika njihovom poslu, čini uistinu izvanrednom”, istaknuo je žiri nagrade Europa Nostra.
▪ Gđa. Đulija Maria Krespi, Milano, Italija
Đulija Krespi je od mladosti angažovana na humanitarnom radu i posvetila je svoj život očuvanju naslijeđa Italije. 1975. godine osnovala je FAI – Fondo Ambiente Italiano, neprofitnu organizaciju po uzoru na Engleski nacionalni fond za zaštitu naslijeđa, koju je vodila sve do 2010., i provela veliki broj visoko kvalitetnih projekata konzervacije, edukacije i podizanja svesti. Žiri je ocjenio da su “njena jaka ličnost i liderstvo direktno uticali na politike i donošenje odluka o naslijeđu u Italiji. Mnogo puta je podstakla vlasti i mobilisala privatnu i javnu podršku za zaštitu naslijeđa Italije”.
Kategorija Konzervacija
▪ Tradicionalni mlin Agios Germanos, Prespes, Grčka
Restauracija starog mlina iz 1930, lociranog u planinskom predjelu nacionalnog parka Prespa, imala je cilj da stvori “živi spomenik” industrijskog naslijeđa ovog regiona, vrati primarnu funkciju mlina i omogući proizodnju brašna, i kultivaciju organske pšenice. “Ovom Grand Prix pozdravljamo obnovu ovog mlina kao karakterističnog primjera rane industrijalizacije Evrope”, izjavio je žiri, naglasivši da “je visok nivo obrazovnog i društvnog angažovanja zajednice doprinio i održivijem ekonomskom i pejzažnom razvoju ovog sela i šireg područja”.
▪ Kraljeva mala staza u El Koro kanjonu, Malaga, Španija (dobitnik i Nagrade publike)
Ova planinska staza prolazi prelijepim planinskim regionom Malage, a konstruisana je početkom 20. vijeka za potrebe stanovništva sela El Horo za dolazak do hidroelektrane u kojoj je većina stanovništva radila, kao i do škole za djecu. Danas je staza popularna ruta za planinare, a zbog starosti i oštećenja bila je smatrana jednom od najopasnijih ruta na svijetu. “Obnova staze, koja je uzela u obzir originalnu stazu, omogućila je pristup ovom prirodnom dobru za sve posjetioce, privlačeći nove turiste u region”, rekao je žiri.
▪ Gotička kula Wimpole Hall, Cambridgeshire, Velika Britanija
Gotička kula u parku Wimpole Hall je pseudo-gotička ruina zamka rađena na osnovu imaginacije i crteža arhitekte Sandersona Milera 1749, a služila je kao primjer za mnoge slične pseudo-gotičke građevine širom Evrope. Tokom vijekova pretrpjela je brojna oštećenja koja su ovim projektom restauracije popravljena. “Intelektualno, ovaj projekat otvara zanimljiva pitanja o očuvanju namjerno dizajnirane ruine u srednjovjekovnom stilu i inspiriše na razmišljanja o prirodi konzervacije. Projekat je informisan detaljnim istraživanjem i arheološkim dokumentovanjem i model je djelovanja različitih struka. Kvalitetna restauracija vratila je ljepotu ovom lokalitetu i obogatila znanje i kulturnu i društvenu istoriji ovog mjesta” ocenio je žiri.
Kategorija Istraživanje
▪ Studija zaštite sela Gostuša u opštini Pirot, SRBIJA
“Studija zaštite ugroženog narodnog graditeljstva u ovom malom, ali jedinstvenom selu, predstavlja dokaz da posao može da se obavi uz primjenu visokih standarda zaštite, zahvaljujući čvrstoj posvećenosti i odlučnosti, uprkos ograničenim sredstvima. Istraživanje u svrhu konzervacije je bilo izrazito temeljito i sprovedeno je sa jasnim akcionim planom i vizijom”, napisao je član žirija o ovom projektu u Gostuši.
Istraživači su sproveli arhitektonska istraživanja na svakom objektu i napravili detaljnu i sveobuhvatnu dokumentaciju u vezi sa arhitektonskim i građevinskim tehnikama, koje su upotrebljene u svakom pojedinačnom djelu. Studija sadrži ubjedljiv obrazovni element sa značajnim angažovanjem studenata u relevantnim oblastima. Koordinatori projekta su bili posvećeni pojašnjavanju značaja restauratorskih radova lokalnoj zajednici i imalu su namjeru da uključe mještane u edukaciju u svim aspektima projekta. Završetak studije i realizacija restauratorskih radova doprinijela je podizanju entuzijazma i poboljšanju kvaliteta seoskog života.
Projekat ima međunarodni značaj i već se pokazao kao primjer dobre prakse predstavljanjem na međunarodnim konferencijama od strane istraživača, zahvaljujući čijoj istrajnosti selo Gostuša i njegovo prirodno okruženje postaju prepoznatljivi.
“Namjera tima da nekadašnje javne zgrade privede novoj namjeni kulturnih centara, koji će potencijalno pospješiti razvoj turizma u ovoj oblasti i doprinijeti revitalizaciji sela, predstavlja vrijedan aspekat ovog projekta”, istakao je žiri.
Žiri smatra da su “metodologija i pristup podizanju svijesti o ovom selu izuzetno dobro urađeni”. Aspekat zaštite narodnog graditeljstva je očigledan, ali studija je nadmašila ovu materijalnu stranu i ima ulogu podizanja kulturnog identiteta područja i obezbjeđuje nove mogućnosti za društveni i ekonomski razvoj posebno u ovom regionu. Projekat treba posmatrati kao izvrstan primjer uticaja valjanog istraživanja i konzervacije.
Kategorija Edukacija, trening i povećanje svesti
▪ ‘Usvoji spomenik’, Tampere, Finska
Ovaj “grassroot” projekat podržan od strane lokalnog muzeja Pirkanma, podstakao je građane da “usvoje” spomenike kulture u svom okruženju i daju im namjenu. Projekat je iz Pirkanme počeo da se širi na ostatke Finske kao primjer dobre prakse. “Volonteri koji usvajaju spomenike podržani su od strane stručnjaka rezultirajući u projektu koji je postigao nevjerovatan uticaj sa malim budžetom. Potencijal primjene ovog projekta širom Evrope, kao način podsticanja građanskog aktivizma u naslijeđu je više nego očigledan,” ocenio je žiri.
Kontekst
EU Nagrada za kulturno naslijeđe / Europa Nostra Nagrade
Nagradu Evropske unije za kulturno naslijeđe / Europa Nostra Nagrade pokrenula je 2002. Evropska komisija, i od tada je dodjeljuje organizacija Europa Nostra. Nagrada slavi i promoviše najbolje prakse u vezi s konzervacijom, istraživanjem, upravljanjem, volontiranjem, obrazovanjem i komunikacijom kulturnog naslijeđa. To je važan doprinos široj javnoj prepoznatljivosti kulturnog naslijeđa kao strateškog resursa za evropsko društvo i ekonomiju. Nagradu podržava program Kreativna Evropa Evropske unije.
U posljednjih 14 godina, organizacije i pojednici iz 39 zemalja predali su ukupno 2,540 aplikacija za nagrade Europa Nostra. Najviše aplikacija je imala Španija (480), zatim Velika Britanija (276), Italija (239), Njemačka (190) i Francuska (114). U pogledu kategorija, Konzervacija je imala naviše aplikacija (1524), slijede Obrazovanje, treninzi i podizanje svijesti (378), zatim Istraživanja (319), te konačno, Posvećena služba naslijeđu (297).
Od 2002. godine, nezavisni stručni žiri izabrao je 426 nagrađenih projekata iz 34 zemlje. U skladu sa brojem aplikacija, Španija ponovo vodi na listi sa 59 dobijenih nagrada. Na drugom mjestu je Velika Britanija sa 58 nagrada, Italija je treća (33 nagrade), Njemačka četvrta (28 nagrada), a Grčka peta (25 nagrada). U pogledu kategorija, Konzervacija ima najviše nagrađenih (256 nagrada), a slijedi je kategorija Posvećena služba naslijeđu (63 nagrade), Obrazovanje, treninzi i podizanje svijesti (55 nagrada) i konačno, kategorija Istraživanja (52 nagrade).
Među nagrađenim projektima, izaberu se inicijative od posebnog značaja i dodijeli im se nagrada Grand Prix u novčanoj vrijednosti od 10.000,00 EUR. Do sada je dodijeljeno ukupno 95 nagrada Grand Prix.
EU Nagrada za kulturno naslijeđe/Europa Nostra Nagrade ojačava kapacitete sektora kulturnog naslijeđa u Evropi na način da mapira najbolje prakse, ohrabruje prekograničnu razmjenu znanja i povezivanje različitih aktera u široke mreže. Ta nagrada je donijela i svim pobjednicima višestruku dobrobit – od veće međunarodne vidljivosti, preko ostvarivanja novih izvora finansiranja i povećanja broja posjetilaca. Osim toga, u generalnoj javnosti povećala je svijest da dijelimo zajedničko naslijeđe, potcrtavajući istovremeno njegov svojevrsni evropski karakter.
Europa Nostra
Europa Nostra je panevropska federacija nevladinih organizacija u oblasti kulturnog naslijeđa, koju istovremeno podržava široka mreža javnih institucija, privatnih kompanija i pojedinaca. Pokrivajući 40 zemalja u Evropi, Europa Nostra je glas civilnog društva posvećenog očuvanju i promociji evropskog kulturnog i prirodnog naslijeđa. Osnovana 1963. godine, Europa Nostra je danas prepoznata kao najreprezentativnija mreža u oblasti naslijeđa u Evropi. Predsjednik organizacije je Plácido Domingo, svjetski poznat operski pjevač i dirigent. Europa Nostra vodi kampanje za spašavanje ugroženih evropskih spomenika, nalazišta i krajolika, naročito kroz program “7 najugroženijih”. Promovira izvrsnost kroz EU Nagradu za kulturno naslijeđe/ Europa Nostra nagradu. Nagrada doprinosi kreiranju i primjeni evropskih strategija i politika u vezi sa naslijeđem, kroz strukturirani dijalog sa evropskim institucijama, te koordinaciju Evropske Alijanse za Naslijeđe 3.3.
Kreativna Evropa
Kreativna Evropa je EU program za podršku kulturnom i kreativnom sektoru. S budžetom od 1,46 milijardi EUR za period 2014-2020, program podržava organizacije u oblasti naslijeđa, izvedbenih umjetnosti, vizuelnih umjetnosti, interdisciplinarnih umjetnosti, izdavaštva, filma, TV, muzike i video igara, a istovremeno i desetine hiljada umjetnika, profesionalaca u sektoru kulture i audiovizelnom sektoru. Ovo finansiranje omogućava im da djeluju širom Evrope, dođu do novih publika i razviju vještine neophodne u digitalnom dobu.
Za više informacija:
Europa Nostra
Joana Pinheiro +31 70 302 40 55
Elena Bianchi +31 70 302 40 58
Evropska komisija
Nathalie Vandystadt +32 2 2967083
Zaposleni i aktivisti Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine
Mirsad Sijarić +387 33 668 027
Aida Kalender +387 33233097
Twitter: @europanostra
Twitter: @europe_creative